Het wordt met de dag drukker in de Noord-Italiaanse bergen. Sinds het monstersucces van De acht bergen zoeken steeds meer auteurs hun inspiratie hogerop. Gelukkig zijn niet alle schrijvers die hun geluk in de Alpen beproeven Paolo Cognetti-epigonen. Honderd miljoen jaar en een dag speelt in hetzelfde decor, maar Jean-Baptiste Andrea (51) heeft de bestseller van zijn voorganger niet eens gelezen. De Franse filmmaker en scenarist bekeerde zich in 2017 tot de schrijverij en scheerde meteen hoge toppen met Mijn koningin. Zijn debuut­roman werd maar liefst met een dozijn prijzen bekroond, waaronder de Femina des lycéens en de Prix du Premier Roman. In zijn tweede boek neemt hij de lezer op sleeptouw naar de scherpe pieken, de ­diepe ravijnen en de steile afgronden van de Dolomieten. Honderd miljoen jaar en een dag is niet de zoveelste bergroman, maar een ­spannend, poëtisch verhaal met een magisch tintje over de helletocht van een stel paleontologen.

Op zesjarige leeftijd heeft Stan zijn eerste fossiel ontdekt: een trilobiet van 300 miljoen jaar oud. Tientallen jaren later, in juli 1954, heeft de held het tot professor in de paleontologie geschopt. Samen met zijn vroegere assistent Umberto, diens assistent Peter en een gids 'die de vergeten taal van de bergen spreekt' trekt hij op expeditie naar een keteldal in een godvergeten streek tussen Frankrijk en Italië. De vier hebben één zomer om het skelet van een dinosaurus te lokaliseren. Het is een queeste op het scherp van de snee: erop of eronder, alles of niets. De riskante missie is Stans ultieme kans om zijn leven zin te ­geven en de middelmatigheid te ontstijgen. Wanneer de winter invalt, zit afdalen naar de bewoonde wereld er niet meer in. Dan wordt het een gevecht op leven en dood met de Alpengletsjer, waar lawines, ­wolven, onderkoeling, honger en hallucinaties op de loer liggen, maar opgeven is geen optie.

Wilde verhalen

De hele queeste berust op een wankele basis. Ze vindt haar oorsprong in de wilde verhalen die een oude conciërge aan een stel kinderen heeft verteld. Als tiener is Leucio ooit verdwaald in de bergen en moest hij tijdens een hevig onweer schuilen in een grot. Daar kwam hij oog in oog te staan met het reusachtige geraamte van 'een draak'. Een brontosaurus? Een apatosaurus? Een diplodocus? De man wist een vrij accurate beschrijving te geven van de locatie, op een gletsjer die tussen drie bergpieken lag, maar het is en blijft een onwetenschappelijk uitgangspunt. Maar goed, je wordt nu eenmaal paleon­toloog 'omdat je van verhalen houdt'.

Andrea's personages zijn geen helden, maar gewone mensen zoals u en ik, met hun problemen, hun kleine kantjes en gebreken. Dat geldt ook voor Stan, die in eerste instantie een enigszins ongepolijste en onsympathieke indruk maakt, maar in de loop van het boek een forse ontwikkeling doormaakt. Naarmate de omstandigheden moeilijker worden, wordt hij steeds meer geplaagd door demonen uit zijn verleden. Terwijl hij koppig het steile pad van zijn dromen beklimt, voert zijn barre tocht hem linea recta naar zijn ongelukkige kindertijd.

Honderd miljoen jaar en een dag is even adembenemend als ­poëtisch. Het fraaie kleinood gaat over kameraadschap, over trouw blijven aan jezelf, over hoop die doet leven en dromen die een mens overeind houden. Het contrast tussen de grootsheid van die dromen, het indrukwekkende decor en de strakke, haast laconieke stijl maakt het allemaal nog imposanter. Als lezer klim, klauter en kleum je als vijfde expeditielid met de onderzoekers mee. Je voelt de kou onverbiddelijk in je botten trekken. Je voelt de spanningen in de groep ­toenemen, in die onmetelijke witte wereld. De grandioze landschappen en de gezonde berglucht krijg je er gratis bij.

Vertaald door Gertrud Maes en Martine Woudt, Oevers, 224 blz., € 23,50. Oorspr. titel: 'Cent millions d'années et un jour'.

Verberg tekst

In 1954 gaat een groep van vier vrienden op zoek naar een berggrot waarin een jongetje het skelet van een vermoedelijke dinosauriër heeft ontdekt. Stan is professor in de paleontologie aan de universiteit van Parijs en zet zijn hele vermogen in om de haast kansloze expeditie te bekostigen. Umberto, zijn reusachtige assistent, smacht de hele helse tocht lang naar de reünie met zijn verloofde. Hij verhoudt zich tot zijn vriend en leider als Tolkiens Sam tot Frodo. Nummer drie is de doorgewinterde Italiaanse berggids Gio, en tot slot is er de jonge Peter, die vol bewondering is voor de academische faam van Stan en een begenadigd buikspreker blijkt te zijn.

De moeizame bergexpeditie is onderhevig aan het spel der seizoenen, de tijd dringt, winter is coming. Van het moment van de expeditie daalt het verhaal geregeld af naar de kindertijd van Stan. Die was geen pretje, met een vroeggestorven moeder en een harteloze vader, die Stan heimelijk 'de Commandant' noemde. Stans jeugdherinneringen zijn authentiek, in het boek schuiven verleden en heden als tektonische platen over elkaar heen, en door die beweging worden de contouren van Stans grillige binnenwereld zichtbaar. Net als zijn geliefde fossielen is de protagonist door de tand des tijds gevormd tot wie hij is: een goedhartige eenling, bij wie 'treurigheid door zijn aderen stroomt' en die liefdevolle gestes al gauw als vijandig interpreteert. Wat wil je ook, met een vader die Stan een klap verkocht toen hij liever paleontologie wilde gaan studeren dan het familiebedrijf over te nemen.

Jean-Baptiste Andrea heeft ontzettend weinig woorden nodig om zijn hoofdpersonage in te kleuren en zijn lezers te raken. De Fransman, die in Cannes is opgegroeid, is ook filmregisseur, en dat merk je aan enkele straffe scènes die recht van het witte doek lijken te komen - de pop! Het meisje met de ontblote borsten! De terugslag van het geweer!

De bergen vormen niet zomaar het zwijgende decor, ze lijken echt te leven: ze blozen, luieren, likken, grijpen, hebben driftbuien en 'een uitstraling van melancholie om te voorkomen dat de mens er blijft rondhangen'. Hoe dramatisch de ontwikkelingen ook worden, Andrea verzandt nergens in effectbejag en er blijft altijd voldoende zuurstof over om de ijle berglucht te compenseren waarin de lezer mee in de richting van vermoedelijke doem klautert.

De uitmuntende vertaling van Gertrud Maes en Martine Woudt zet Andrea's gave in de kijker om een poëtische, verdiepende stijl te paren aan een spannend en met vaart geschreven verhaal. Zijn ogenschijnlijke naturel mondt uit in een perfect gedoseerd eindproduct.

'Honderd miljoen jaar en een dag' is een indrukwekkende avonturenroman over volharding, hoop, vriendschap en de klim uit het diepe dal van een verschrikkelijke kindertijd. Hij bezit zowat alles wat ik in een goed boek hoop aan te treffen: een meeslepend verhaal met authentieke dialogen, geestige gedachtekronkels, levensechte personages, een tempo dat tot in de puntjes synchroon loopt met de inhoud, en het lef om bondig te zijn waar dat nodig is. Een mengelmoes aan troeven, en dat binnen de schamele 223 pagina's die het boek telt.

De jongste jaren verscheen er een kleine lawine aan romans die zich ver boven de zeespiegel afspelen, en de meeste daarvan zijn goed. Maar deze verfijnde mastodont torent er nog een eind bovenuit.

Verberg tekst

Een psychologische roman over een paleontoloog die op zoek gaat naar een skelet van een dinosaurus in de bergen. In 1954 roept Stan zijn vriend en voormalige assistent Umberto op om zich bij hem te voegen tijdens zijn zoektocht. Samen met Peter, Umberto’s jonge assistent en berggids Gio, beginnen de mannen aan de expeditie. Tijdens de beklimming blijkt de wetenschappelijke zoektocht breder te zijn dan dat. De terugkeer naar de natuur, de ervaring van kou en eenzaamheid is ook een kans in de oorsprong van de mensheid te duiken; die van de waanzin en kindertijd. Als Stan na twee maanden in de bergen alleen in het basiskamp achterblijft, moet hij zien te overleven tot het voorjaar om weer af te kunnen dalen naar de bewoonde wereld. In beeldende en invoelende stijl geschreven. Voor een breed tot literair lezerspubliek. Jean-Baptiste Andrea (Saint-Germain-en-Laye, 1971) is schrijver, scenarioschrijver en filmregisseur. Zijn werk werd in meerdere landen uitgegeven en won verschillende literaire prijzen, zoals de Grand prix RTL-Lire en de Prix du Premier Roman. Verberg tekst